Noiz ulertzen dugu partaidetza-prozesu bat benetan parte-hartzailea dela?

• Arantzazulab-en egitasmoa: Ko-sorkuntza ekosistema
• Blog postaren xedea: Galdakao 2030 ko-sorkuntza esperimentuaren ikasketak eta galderak partekatzea
• Egileak: Galdakaoko Udala, Maraka, Julen Mendoza aholkularitza eta Apitropik

 

Zer esan nahi du prozesu parte-hartzaile batek? Non dago gure etika, diseinatzaile gisa, parte-hartzearen oinarri ikusezinak zaintzerakoan? Zeintzuk dira oinarri ikusezin horiek?

G2030 proiektuaren kasuan, partaidetza-prozesua denbora jakin batean mugatutako topaketa batzuetan oinarritzen da, eztabaida sustatzeko, taldeko gogoeta egiteko misio zehatz batzuen inguruan, argudioak kontrastatzeko eta misioarekin eta haren beharrekin lotutako proiektuak asmatzeko. Amets egitea eta bide berriak elkarrekin eraikitzea da kontua.

Horretarako, herritarrek, erakundeetako eta enpresetako ordezkariek eta udal-arduradunek hartzen dute parte, etorkizun hobe batera bidean bildu, elkarrekin amets egin eta jarduteko. Oraingoz, proiektua eta prozesua esperimentala/pilotua denez, parte-hartzaileak lehendik dagoen kontaktu-saretik abiatuta aukeratu dira. Udaleko departamentu desberdinekin lotutako kontaktuak dira, planteatutako misioekin zerikusia dutenak.

Erakarpen mota hori askotan aplikatzen da erakunde publikoekin egiten diren prozesuetan. Prozesu horietan, denbora eta baliabide faltarengatik, dagoeneko ezagunak diren kontaktu zerrendetatik tiratzen dugu, eta ahalik eta dibertsitate handiena bilatzen saiatzen gara, zirkulu itxi baten barruan.

Baina, zenbateraino konformatzen gara horrekin? Biztanleriaren adierazgarri dira?

Lantzen ditugun parte-hartze prozesu askotan gauza bera gertatzen da: parte hartzen duten pertsonak berberak dira, asko elkarteetakoak dira, eta erakundearekin harremanetan daude dagoeneko. Izan ere, batzuetan gerta daiteke erakundeak berak kontaktu jakin batez abusatzen duenaren sentsazioa izan dezakeela, beste kontakturik ez duenez, hainbat proiektutan parte hartzeko eskatzeagatik.

Eta hemen agertzen dira diseinatzaileok izan ohi ditugun oinarri ikusezinak eta baita ezkutukoak ere!! Bat-batean esnatzen dira eta diseinu prozesuaren hainbat fasetan laguntzen digute euren galderekin. Maitasunez esango genuke gure “alarma etikoak” direla. Partaidetza-prozesu inklusibo baten bermatzaileak, funtsezko balioak errespetatuz, hala nola aniztasuna, desberdintasunak, kultura, arraza eta adin desberdinak, arreta berezia jarriz pertsona ahulenetan, gizarte-bazterkeriako egoeran egon daitezkenetan.

Galdetzen digute: zergatik ez dago pertsona gehiago? Pertsona gehiago ezagutzen ez dugulako da? Ez dago kontaktu gehiago sare honetan? Pertsona berak al dira benetan interes/motibaziorik ez dagoelako? Ala arazoa da ez garela beraiengana iristen?

Eta gure proiektuaren kasuan sakonduz, galdera hauek egiten jarrai diezagukete: Gazteen aisialdiari buruzko prozesu parte-hartzailerik egin daiteke kultura-aniztasunaren ikuspegitik, adingabeko gazterik gabe? Etorkinik gabe? Familia iritsi berririk gabe?

Parte hartzeko prozesu bat egin genezake zentroa oinezkoentzat jartzeko, saltokien parte-hartzerik gabe?

Argi dago ezetz, eta pertsona horiek saioetan ez baditugu, gure oinarri ikusezinak bermatzen dituzten 2 urrats burutu ahal ditugu:

1. Prozesuan aurrera egiten jarraitzea, hau da, topaketa batzuk diseinatzen eta errazten jarraitzea, baina konpondu beharreko ordezkaritza-zati bat falta dela jakinda. Kasu honetan, openspace metodologiek, bi printzipioren bidez, errealitatea onartzea eta erraztasunaren unean mundu guztia presente egotea planteatzen dute. Esaten dute: “Iristen den edozein, pertsona egokia da” eta bigarrena, berriz, “Gertatzen den edozer gauza gerta liketekeen gauza bakarra da”.
2. Proiektuan zehar pertsona gehiagorengana iristeko modu eta une berriak gehitzea. Horrek esan nahi du onartu behar dela partaidetza-prozesua, hasieran deskribatu dugun bezala, aldatu egiten dela eta berriz definitu behar dela. Prozesua topaketa-formatu bakar batean egituratu beharrean, topaketak eragin genitzake, gonbidapena egin beharrean pertsonengana joan, zain egon beharrean galdetu, eta, batez ere, herritarrekin lotura konstante gehiago ezarri, ordezkaritza inklusibo eta askotarikoa kontuan hartuz.

Horren ondorioz, partaidetza-prozesua ikuspegi inklusibo batetik birdefinitzea proposatzen dugu, bai proiektu honetarako, bai hurrengoetarako:

Partaidetza-prozesu inklusiboa etengabeko prozesua da, eta proiektuaren hainbat formatu eta unetan egituratuta dago, programatutako eta inprobisatutako elkarreragin ugariren bidez. Denbora jakin batean mugatutako topaketetatik, kalean bertan egindako ekintzetara, elkarrizketa formaletatik informaletara, offline eta online saioetara, inplikazio-maila/-premia desberdinekin parte hartzeko modu desberdinak nahiz parte-hartzaile mota desberdinak bermatuko dituztenak.

G2030en, hain zuzen ere, une honetan jakitun gaude aniztasun eta inklusibotasun handiagoa behar dela, beste modu batzuk esploratuz, zubi eta maila berriak marraztuz, parte-hartzea prozesu bat izan ez dadin, horrek ekar ditzakeen mugekin, baizik eta parte-hartzea etengabeko lerro gisa ulertuz, zeharkakoa, malgua eta ezinbestekoa, portu onera iristeko gidatzen gaituena.